هاجر فرهمند

هدف این پژوهش ارائه مدل فرآیند خلق ارزش در حوزه حمل‌و نقل دریایی با تمرکز بر خدمات هوشمند دولت است. پژوهش حاضر با استفاده از روش کیفی انجام شده است که با توجه به هدف آن، یک پژوهش توسعه ای -کاربردی است. اطلاعات و داده­های تحقیق با استفاده از مطالعه اسناد بالادستی حوزه فناوری اطلاعات کشور و اسناد داخلی حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان بنادر و دریانوردی و همچنین با مصاحبه عمیق با ۱۸ نفر از خبرگان و صاحب‌نظران حوزه حمل‌ونقل دریایی شامل کارشناسان و مدیران ستاد مرکزی سازمان بنادر و دریانوردی و بندر بوشهرگردآوری شده است. روش نمونه­گیری در این پژوهش به صورت هدفمند بوده است. بدان معنا که خبرگانی برای مصاحبه انتخاب شدند که دارای صلاحیت علمی (مدارک تحصیلی مرتبط با حوزه فناوری اطلاعات یا عملیات دریایی و بندری) و تجربی (حداقل ۱۵سال سابقه فعالیت مرتبط در حوزه فناوری اطلاعات و توسعه خدمات الکترونیکی یا عملیات دریایی و بندری) بودند که پس از ۱۵ مصاحبه اشباع نظری حاصل شد. برای تحلیل کیفی از روش تحلیل مضمون استفاده شده است و کدگذاری داده‌ها، ابتدا به صورت دستی و سپس از طریق کدگذاری در نرم‌افزار۲۰۲۰   MAXQDA صورت گرفت. پس از تحلیل داده‌ها، شبکه مضامین ترسیم و ارتباط هر مضمون براساس تئوری ذینفعان با سازه‌های پنج‌گانه این تئوری (قدرت، تعامل، مشروعیت، فوریت و اخلال در مدیریت) مشخص گردید. سپس با توجه به تئوری ذینفعان و مدل شدت تأثیر در تصمیم‌گیری، از ماتریس رابطه جهت ارتباط‌دهی بین   مضامین  به‌عنوان عوامل تحلیلی و فعالیتها، به‌عنوان مراحل عملیاتی استفاده گردید و ارتباطات بین هر مضمون و فعالیت مشخص و نقشه فرآیندی ترسیم شد. در مرحله آخر با توجه به نقشه فرآیندی احصاء شده، بازیگران، ورودیها، خروجیها، ذینفعان و فعالیتهای هر مرحله، مدل فرآیندی خلق ارزش در حوزه حمل‌ونقل دریایی از طریق خدمات هوشمند دولت با ۸ گام شناسایی شد. شامل: ۱- شناسایی نیازهای ذینفعان و تحلیل داده‌ها شامل زیرفرآیندهای جمع‌آوری  داده‌های بزرگ، تحلیل داده‌ها  با ابزارهای هوش تجاری ، شناسایی نیازهای فوری و استراتژیک ذینفعان، شناسایی موانع ارتباط بین   ذینفعان و تحلیل آن، تحلیل ارزش از نگاه  ذینفعان مختلف ۲- تدوین و به‌روزرسانی مقررات و سیاست‌ها با استفاده از داده‌های هوشمند شامل زیرفرآیندهای تحلیل داده‌های   هوشمند برای  تدوین مقررات، تدوین مقررات  و سیاستهای امنیتی   و نظارتی دولت، ارزیابی مقررات از نگاه ذینفعان  مختلف،  انتشار مقررات به‌روزرسانی‌شده از طریق پلتفرم‌های دولت الکترونیک ۳- توسعه و بهبود زیرساخت‌ها با استفاده از فناوری‌های نوین شامل زیرفرآیندهای شناسایی نقاط ضعف و نیاز به بهبود زیرساخت‌ها، اجرای پروژه‌های دیجیتال برای توسعه زیرساخت‌ها (بنادر، اسکله‌ها و تجهیزات)، ایجاد پلتفرم مشترک   بین بازرگانان، دولت و شرکت‌های حمل‌ونقل، پیاده‌سازی سیستم‌های اینترنت اشیاء برای مانیتورینگ کالاها، تجهیزات و ناوگان ۴- ارائه خدمات حمل‌ونقل دریایی هوشمند شامل زیر فرآیندهای ارائه اپلیکیشن‌های هوشمند برای   پذیرش محموله، زمان‌بندی هوشمند حرکت کشتی‌ها، بهره‌گیری از ناوبری  هوشمند، شخصی‌سازی خدمات بر اساس ارزش‌های   مورد انتظار ذینفعان، ایجاد پلتفرمهای یکپارچه‌سازی خدمات بین نهادهای مختلف، مدیریت امنیت سایبری   با فناوری بلاک‌چین ابزارهای و  امنیتی هوشمند، مانیتورینگ هوشمند محموله ، تجهیزات، ناوگان با اینترنت اشیاء، مدیریت هوشمند لجستیک و زنجیره تأمین ۵-   مدیریت ایمنی و نظارت هوشمند شامل زیرفرآیندهای پیاده‌سازی سیستم‌های هشدار و نظارت هوشمند، تحلیل هوشمند داده‌ها و شفافیت در گزارش‌دهی ایمنی، پیشگیری از حوادث با شناسایی تهدیدات به‌صورت پیش‌نگر ۶-مدیریت منابع مالی و انسانی شامل زیرفرآیندهای مدیریت منابع با پلتفرم‌های دیجیتال، پیش‌بینی هوشمند نیازهای منابع انسانی و مالی  ، تخصیص هوشمند   بودجه با استفاده از تحلیل داده‌ها ۷- پایش عملکرد و بهبود مستمر با استفاده از داده‌ها و خدمات هوشمند شامل زیرفرآیندهای استفاده از داشبوردهای هوشمند برای پایش عملکرد، تحلیل پیشرفته داده‌ها برای شناسایی مشکلات، پیشنهاد راهکارهای هوشمند جهت بهبود مستمر  ، تحلیل عملکرد و چگونگی خلق ارزش  و تأثیر آن بر ذینفعان مختلف، ۸- ارتباطات و گزارش‌دهی هوشمند شامل زیرفرآیندهای ایجاد پلتفرم‌های دیجیتال برای ارتباط  مستقیم با ذینفعان، تولید و ارسال خودکار گزارش‌ها برای ذینفعان، ارزیابی مستمر نحوه تعامل بین ذینفعان  و بهبود کانال‌های ارتباطی. جهت اعتبارسنجی و ارزیابی کیفیت کدگذاری و نتایج تحقیق، ابتدا نتایج با اسناد بالادستی و اسناد داخلی سازمان بنادر و دریانوردی انطباق داده شده و پرسش‌ها توسط ۳ نفر از خبرگان مورد تایید قرار گرفت. برای تایید روایی مدل، یک پرسشنامه نظرسنجی از کارشناسان طراحی شد که بیشتر کارشناسان مدل را تایید کردند. برای بررسی پایایی، از توافق درون موضوعی دو کدگذار استفاده شده است که درصد توافق درون موضوعی دو کدگذار، ۰.۷۲ بود و پایایی تحقیق قابل قبول ارزیابی گردید.